Czy czas poszukiwań to czas stracony? Janusz Akermann – malarstwo i grafika
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy
Galeria Sztuki Nowoczesnej
ul. Mennica 8, Wyspa Młyńska
26.01.-26.03.2017
Wystawa twórczości Janusza Akermanna wpisuje się w cykl wystaw monograficznych ukazujących sylwetki wybitnych twórców, których dzieła gromadzone są w muzealnej kolekcji polskiej sztuki współczesnej.
Akermann studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku (obecnie Akademia Sztuk Pięknych), na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby (1981-1985), uzyskując dyplom z malarstwa w pracowni prof. Kazimierza Śramkiewicza. Aneks do dyplomu realizował z grafiki (linoryt barwny) w pracowni prof. Czesława Tumielewicza. Po ukończeniu studiów podjął pracę pedagogiczną na macierzystej uczelni. W 2006 roku otrzymał tytuł profesora. W tym samym roku został uhonorowany Nagrodą Rektora ASP „za wyjątkową intensywność artystycznej kreacji i pedagogicznej samorealizacji”. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Grafiki w kadencji 2008-2012 oraz 2012-2016. Obecnie kontynuuje pracę na Wydziale Grafiki, gdzie w Katedrze Grafiki Artystycznej prowadzi Pracownię Linorytu.
Od 1985 roku artysta uczestniczy w licznych wystawach i konkursach w Polsce i za granicą, prezentując malarstwo i grafikę. Swoją twórczość, w różnych odsłonach, przedstawiał także na wielu wystawach indywidualnych. Jest laureatem prestiżowych nagród i wyróżnień, spośród których na podkreślenie zasługuje nagroda za grafikę na Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki w warszawskim Arsenale (1988). Niemniej istotne są sukcesy artysty na przeglądach graficznych, m.in. wyróżnienie honorowe w VI Ogólnopolskim Konkursie Graficznym im. Józefa Gielniaka (Muzeum Okręgowe w Jeleniej Górze, 1987), III nagroda na I Triennale Grafiki Krajów Nadbałtyckich (Gdańsk, 1992), a z późniejszych: wyróżnienie honorowe na Międzynarodowym Triennale Grafiki (Kraków, 2006) i nagroda na VI Triennale Grafiki Polskiej (Katowice, 2006).
Twórczość graficzna i malarska Janusza Akermanna, prezentowana na wystawach od lat 80. XX wieku od początku wywoływała różne, często kontrowersyjne opinie. Recenzenci pisali: „Bunt i krzyk człowieka to główny temat obrazów. Obrazy są śmiałe zarówno w tytułach, jak i w treści”, „Ludzie Akermanna podpatrzeni na ulicach, w oknach, w sklepach lub w łazienkach to tytułowe Mordy, Dupki, Komuchy, Polskie Baby, Gęby, Maski”, „Obrazy Akermanna są szalenie ekspresyjne, nie pozwalają, by przejść obok nich obojętnie. Wywierają wrażenie bez względu na to czy są akceptowane czy nie.”, „Niektórzy twierdzą, że jego obrazy obrażają poczucie estetyki, inni – widzą w nich prawdziwy, choć mocno zbrutalizowany, obraz ludzi i świata, w którym żyjemy”*. W ekspresyjnych sylwetkach „bohaterów” płócien i graficznych plansz Akermanna dopatrywano się też odniesień do Krzyku Edvarda Muncha, źródeł jego twórczości poszukując w ekspresjonizmie początków XX wieku.
Sztuka Akermanna, niezwykle ekspresyjna w formie, emanująca nasyconą kolorystyką i światłem, figuratywna i narracyjna, a ponadto przesiąknięta silnymi emocjami znakomicie wpisywała się w nurt Nowej Ekspresji lat 80. XX wieku. Jednak w odróżnieniu od większości „ekspresjonistów” artysta równolegle z malarstwem podejmował grafikę, w obrębie której skupił się na linorycie barwnym. Technikę udoskonalał przez lata, znajdując autorski sposób opracowania matrycy i wykonywania odbitek. To właśnie barwny linoryt Akermanna stał się wyznacznikiem nowych wartości w technice wypukłodruku w polskiej grafice współczesnej.
Jednak twórczość Akermanna, niewątpliwie inspirowana tradycją, czuła na aktualne tendencje w sztuce, zawsze osadzona była w konkretnym miejscu i czasie. Najwięcej czerpała z najbliższego otoczenia i aktualnych wydarzeń, a jej siłą napędową były poszukiwania autora w zakresie formy i barwy. Ważnymi dla artysty miejscami od lat 80. XX w. było artystyczne środowisko Gdańska z dominującą wówczas w malarstwie „szkołą sopocką” oraz rodzinny Tczew. W tym szerokim kontekście twórczość Akermanna z jednej strony jawi się jako dialog sztuki z codziennością, z drugiej jako dialog między sztuką współczesną a własną wizją i interpretacją.
Obecna wystawa stanowi okazję do spojrzenia na twórczość Akermanna jeszcze z innej perspektywy. Na ekspozycji prezentujemy bowiem malarstwo i grafikę w retrospektywnym przeglądzie, który nawiązując do koncepcji wystawienniczej ma stanowić odpowiedź na tytułowe pytanie: Czy czas poszukiwań to czas stracony? Olejne obrazy i barwne linoryty, przenikające się na wystawie – podobnie jak w całej twórczości – odzwierciedlają etapy poszukiwań i eksperymentów artysty. Wskazują inspiracje malarskie w grafice i graficzne w malarstwie, ale unaoczniają także różnice wynikające z odmiennego warsztatu i procesu pracy nad obrazem i matrycą. Przy niektórych planszach umieszczono płyty linorytnicze sygnalizujące zagadnienia technologiczne, podobnie jak różne wersje barwne z jednej matrycy.
Wybrane na bydgoską ekspozycję obrazy i linoryty przybliżają ponad 30 lat twórczości gdańskiego artysty. Prezentujemy dzieła najbardziej znane i ważne, wręcz „sztandarowe”, obok których pojawiają się prace dotąd niewystawiane, zapomniane, a po latach ujawniające czy też dopowiadające twórczą drogę. Zasadniczy zespół dzieł stanowi wybór z pracowni artysty, który uzupełniony został obrazami i grafikami z kolekcji Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie oraz Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.
W nawiązaniu do sugestii Autora, wystawa sygnalizuje najważniejsze wątki i zagadnienia, będąc „prezentacją różnych fascynacji i poszukiwań twórczych, które w moim życiu artystycznym miały miejsce i które w jakiś sposób wywarły wpływ na moją sztukę. Czas Jarocina – wolnej ekspresji, czas fascynacją technicznymi możliwościami linorytu, czas eksperymentów malarskich – od swobodnej formy, dowolności nie tylko formalnej po polityczne zaangażowanie, czas kropkowej, pulsacyjnej płaszczyzny wyprzedzającej działania w technikach komputerowych, po dzisiejszą swobodę linorytniczą graniczącą z perfekcją i malarską ekspresję zaangażowaną politycznie”.
Barbara Chojnacka
*Cytaty z recenzji z lat 90. XX w. autorstwa: Ł.W., Tatiany Baczyńskiej i Adama Paczuskiego.
Wernisaż wystawy odbędzie się 26 stycznia 2017 roku, o godz. 18.00, wstęp wolny. Podczas wernisażu wystąpi Prestige String Quartet z utworami muzyki rockowej w nowych aranżacjach. Wstęp wolny.
Wydarzenia towarzyszące wystawie:
Kuratorskie oprowadzanie po wystawie, połączone z omówieniem techniki linorytu oraz pokazem matryc i odbitek graficznych (23.02.2017, godz. 17.00, wstęp wolny).
Niedziela w Muzeum: Czas w odbiciu lustrzanym – warsztaty tworzenia matryc graficznych oraz barwnych odbitek graficznych dla dzieci z rodzicami (5.03.2017, godz. 11.00-13.00).
Spotkanie z prof. Januszem Akermannem z udziałem grafików i publiczności (marzec 2017, wstęp wolny).
Źródło: http://muzeum.bydgoszcz.pl/
