Bohaterem i przewodnikiem trzeciej edycji Festiwalu Kina Krajów Portugalskojęzycznych MARÉ będzie literatura. Wybraliśmy dla was najciekawsze adaptacje utworów literackich z ostatnich lat, a także dokument o sile literatury – zobaczycie je już w dniach 22-26 maja w warszawskim kinie Muranów!

W tym roku będziemy mieli dla was aż pięć filmów. Festiwal otworzy cyfrowa rekonstrukcja filmu Sambizanga z 1972 roku, będącego adaptacją opowiadania angolskiego pisarza José Luandino Vieiry „Prawdziwe życie Domingosa Xaviera”. Jest to nie tylko pierwszy angolski film na naszym festiwalu, ale także pierwszy pełnometrażowy film fabularny Afryki portugalskojęzycznej oraz jeden z pierwszych afrykańskich filmów pełnometrażowych stworzonych przez kobietę. Reżyserka Sarah Maldoror, mimo że była z pochodzenia Francuzką, doskonale znała angolskie realia – jej mąż był jednym z założycieli Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli (MPLA), na którego działalności Maldoror się skupia. Głównej roli nie odgrywają tu jednak bojownicy, ale wędrująca w poszukiwaniu swojego męża Maria (w tej roli znakomita Kabowerdyjka, Elisa Andrade). 

To nie jedyny film na tegorocznym festiwalu, w którym kobiety odgrywają tak znaczące role. Księga Przyjemności na motywach niewydanej jeszcze w Polsce powieści Clarice Lispector, Nauka albo Księga Przyjemności, to pełnometrażowy debiut Brazylijki Marceli Lordy. To historia dojrzewania do miłości przeżywającej kryzys egzystencjalny Lóri (Simone Spoladore) oraz nauczyciela filozofii, Ulissesa (Javier Drolas). Nie używając zbyt wielu słów, świetnie oddaje oniryczny i instropektywny charakter prozy Lispector. W drugim brazylijskim filmie, Pocałunek na asfalcie (reż. Murílo Benício), stworzonym na podstawie sztuki teatralnej Nelsona Rodriguesa o tym samym tytule, jeden krótki pocałunek powoduje lawinę nieprzewidzianych zdarzeń. Mimo że główną rolę odgrywa w nim mężczyzna, w rolach drugoplanowych możemy oglądać całą plejadę znakomitych brazylijskich aktorek, zaczynając od wielokrotnie nagradzanej Débory Falabelli po gwiazdę brazylijskiego kina, Fernandę Montenegro.

Największy wymiar feministyczny ma jednak bez wątpienia dokument Co mogą słowa? Dwie reżyserki, Luísa Sequeira i Luísa Marinho, udokumentowały historię trzech Marii, które w czasie portugalskiej dyktatury Nowego Państwa wydały kontrowersyjną dla władz książkę Nowe listy portugalskie (1972). Autorki stanęły przed sądem za przestępstwo przeciwko moralności, co natychmiast uruchomiło falę protestów na całym świecie. Pokaz tego filmu to jedna z form upamiętnienia obchodzonej w tym roku 50. rocznicy Rewolucji Goździków. Drugą z nich jest fabularyzowana biografia kapitana Salgueiro Mai, jednej z kluczowych postaci rewolucji, zrealizowana na podstawie książki António de Sousy Duarte, „Salgueiro Maia – Człowiek wolności”. Reżyser Sérgio Graciano doskonale pokazuje rolę, jaką Maia odegrał podczas rewolucji goździków i pozwala nam lepiej zrozumieć, co doprowadziło go do przywództwa. Film oddaje hołd człowiekowi, studentowi, ojcu, przyjacielowi i wyjątkowemu wojskowemu, ale pokazuje też drugą stronę medalu – brak docenienia przez własny kraj.

Wydarzenie jest organizowane przez Ambasadę Angoli w Warszawie, Ambasadę Brazylii w Warszawie, Ambasadę Portugalii w Warszawie, Instytut Camõesa oraz Instytut Guimarãesa Rosy oraz współfinansowane przez Konsulat Honorowy Brazylii we Wrocławiu.

Zapraszamy do poznania portugalskojęzycznej literatury poprzez kino!

PROGRAM:

FILM OTWARCIA
22 maja g. 20:00 – Sambizanga
Angola, Francja 1972, ‘97
reż. Sarah Maldoror

Rozgrywający się na początku wojny o niepodległość Angoli film śledzi przejmującą podróż kobiety, która wędruje od więzienia do więzienia w poszukiwaniu swojego męża walczącego o wolność; grożą mu tortury i egzekucja przez portugalski rząd za rolę, którą odegrał w antykolonialnej walce. Sambizanga czerpie z życia samej reżyserki - mąż Maldoror był przywódcą angolskiego ruchu wyzwoleńczego, a wielu nieprofesjonalnych aktorów filmu rekrutowało się z szeregów ruchu, aby stworzyć wstrząsający portret kolonialnej przemocy i dominacji.

Odrestaurowany przez The Film Foundation's World Cinema Project i Cineteca di Bologna w L'Image Retrouvée we współpracy z Éditions René Chateau i rodziną Sarah Maldoror z oryginalnej taśmy 35mm. Rekonstrukcja sfinansowana przez Hobson/Lucas Family Foundation.
Renowacja jest częścią projektu African Film Heritage Project, inicjatywy stworzonej przez The Film Foundation's World Cinema Project, Pan African Federation of Filmmakers i UNESCO - we współpracy z Cineteca di Bologna - w celu lokalizowania, przywrócenia i rozpowszechnienia kina afrykańskiego.

23 maja g. 20:00 – Co mogą słowa?
Portugalia 2022, ‘76
reż. Luísa Marinho e Luísa Sequeira

W 1972 roku trzy Marie: Maria Isabel Barreno, Maria Teresa Horta i Maria Velho da Costa opublikowały książkę „Nowe listy portugalskie”. Książka została natychmiast zakazana przez policję polityczną (PIDE), a pisarki zostały postawione przed sądem za przestępstwo przeciwko moralności. Wywołało to bezprecedensową falę międzynarodowych protestów i demonstracji przed ambasadami Portugalii. Solidarność wyrażały takie pisarki jak Marguerite Duras, Simone de Beauvoir, Doris Lessing czy Iris Murdoch.
„Co mogą słowa” to intymny portret niezwykłych trzech Marii, których proces wywołał międzynarodową akcję feministyczną.

24 maja g. 20:00 – Pocałunek na asfalcie + spotkanie z Aleksandrą Plutą (prowadzenie: Michał Konarski, Pełna Sala)
Brazylia 2018, ‘105
reż. Murílo Benício

Arandir (Lázaro Ramos), świeżo poślubiony bankier, jest świadkiem potrącenia człowieka. Próbuje mu pomóc, kiedy ten niespodziewanie jako ostatnią wolę prosi go o pocałunek. Arandir spełnia jego prośbę. Jego czyn zauważa jednak teść, Aprígio (Stênio Garcia), a co gorsza, pocałunek zostaje sfotografowany przez szukającego sensacji fotoreportera. 
Niesamowicie aktualny film o tym, jak powstaje fake news i o potężnej władzy mediów, stworzony na podstawie sztuki teatralnej z lat 60. Nelsona Rodriguesa. Reżyser decyduje się w nim na ciekawą mieszankę narracji teatralnej, filmowej oraz zakulisowych dyskusji na temat twórczości brazylijskiego dramaturga.

25 maja g. 20:00 – Salgueiro Maia – Uwikłany
Portugalia 2022, ‘102
reż. Sérgio Graciano

Fabularyzowana biografia kapitana Salgueiro Mai (Tomás Alves), którego stanowczość i bezkompromisowość doprowadziły do obalenia autorytarnego reżimu panującego w Portugalii przez ponad 48 lat. A wszystko to bez użycia przemocy. Film oddaje hołd portugalskiemu żołnierzowi kwietnia ‘74, nie zapominając o innych pełnionych przez niego rolach – męża, przyjaciela i ojca. Pokazuje też, że jego czyn nie został przez wszystkich doceniony. 

26 maja g. 20:00 – Księga przyjemności + dyskusja po filmie (Julia Palmowska, Pełna Sala)
Brazylia, Argentyna 2022, '100
reż. Marcela Lordy

Lóri (Simone Spoladore) jest nauczycielką, której życie wypełniają monotonia pracy i przypadkowe relacje. Zmienia się to w momencie kiedy poznaje Ulissesa (Javier Drolas), egocentrycznego nauczyciela filozofii z Argentyny. Przy nim Lóri uczy się kochać, stawiając czoła własnej samotności. Ich spotkania i wymiana doświadczeń to intymna podróż pełna przełamywania utartych schematów. Film oparty na niewydanej jeszcze w Polsce powieści Clarice Lispector, Nauka albo Księga przyjemności. 

Źródło: kowalakjolanta@gmail.com